GEBELİK TAKİBİ

 Değerli  anne   adayı  ,   idrar testinde   silik çift  çizgiyi gördünüz  … tebrikler gebesiniz …  neler hissetiniz  ? Heyecan , korku , mutluluk , endişe  ,karmakarışık  bir his hüzmesinin içindesiniz …. İçinizde yeni bir hayat  filizleniyor ,  küçük bir insanın kalbi atmaya başladı  bile , bebeğiniz şekilleniyor … Gebelik kelimesine  en  çok yakıştırdığım kavram  mucizedir  , iki hücrenin birleşmesiyle başlayan   ve dış ortama tümüyle uyum  sağlayabilecek kapasitedeki  bebeğin doğumu ile  sonlanan olaylar zincirindeki   milyarlarca  basamağın,  her seferinde sorunsuzca tamamlanması  hayatın mucizesidir  çünkü … Kadın-doğum hekimi olarak  görevimiz  bu heyecanlı yolculukta anne sağlığını  ve büyüyen bebeğin gelişimini yakından izlemek, riskli durumları belirlemek , anne ve bebeği  olumsuz yönde etkileyecek  hastalıkları  erken tespit etmek , varsa olumsuz  sonuçları engelleyecek tedavileri başlamak  ve doğum sürecini yönetmektir …Bu bir hekimin  , bir insanın   yüklenebileceği  en  ağır sorumluluklardan biridir . Buna rağmen kadın doğum hekimliği çok ayrıcalıklı ve keyflidir  , hayatın doğuşuna eşlik etmek  kadar kutsal bir şey  yoktur . Yaşam enerjimizi  yeniden bulmamıza  ,hepinizin hayatına dokunmamıza  imkan sağlayan bir meslektir  .

 Herşey  tozpembe  değildir  , gebelik sürecinde  olumsuzluklar  , acil durumlar , öngörülemez  süreçler   tabi ki mevcuttur  .Bu durumlarda  bilgi ve tecrübelerimize  dayanarak  ,siz hastalarımızı  en doğru şekilde  bilgilendirmek  ,  karar  süreçlerinizi  kolaylaştırmak  ve tedavileri  yürütmek  aşamlarında her zaman yanınızda olmayı  umuyoruz     .Karşılıklı güven ilişkisi  bu sürecin olmazsa olmazıdır ve ortak  hedefimizin  sağlıklı bir  annenin ,sağlıklı   bebeğini  kucağına alması   olduğunu  asla unutmayın . Peki gebelik takip sürecinde nelerle karşılaşacağız?

Gebeliğin ilk  tespiti  genellikle  adet gecikmesinden sonraki  ilk bir iki haftada gerçekleşir. Bu da gebeliğin  5. veya 6. haftasına  denk gelmektedir . İlk gebelik vizitinde annenin bazal  durumunu tespit etmeye yönelik muayenesi ve tetkikleri  yanı sıra,  fetüsün yerleşimi ve canlılığını tespitine yönelik ultrason muyanesi  yapılır . İlk muaynemiz oldukça önemlidir  annenin genel sağlığı  , geçirdiği hastalıklar , kronik rahatsızlıkları , aldığı tedaviler,  kullndığı ilaçlar değerlendirilir. Baz kilo ve tansiyon değerleri kaydeildir . Kan sayımı , karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri , tiroit fonksiyonları , geçirmiş olduğu enfeksiyonlara karşı bağışıklık  durumu  , kan şekeri  ve idrar tahlili değerlendirilir. Gebelik açısından risk oluşturabilecek  şeker hastalığı , hipertansiyon , epilepsi , otoimmün  hastalıklar , kronik kalp ve böbrek hastalıkları tespit edilir.  Risk   grubndaki hastalarda gebelik izleminin daha sık aralarla   , farklı testlerden yararlanarak yapılması  gerekli olabilir.  İlk ultrason muayenesinde gebelik kesesi , kesenin yerleşimi  , fetüs sayısı ve canlılığı değerlendirilir. Rahim dışı veya sezaryan skar bölgesine yerleşim gösteren  anormal  lokalizasyondaki gebeliklerin bu aşamada tespiti mümkündür . Yine  rahim ve yumurtalıklara ait patolojiler ve doğumsal anomaliler   bu dönemde daha rahat tespit edilebilirken  , ilerleyen gebelik haftalarında bebeğin de büyümesi ile  bu organları değerlendirmek zorlaşır. Gebelik  birçok kadın için kadın-doğum hekimi ile ilk defa  karşılaşması için bir sebeptir  dolayısı ile  daha önce smear testi ile rahim ağzı   taraması  yapılmadıysa  ilk vizitte  smear alınabilir.   Meme muayenesi ile meme patolojileri değerlendirilmelidir. Anne kan grubunun RH  negatif ,  baba kan grubunun RH + olduğu, RH uyuşmazlığı durumunda indirekt COOMBS testi  uygulanır . Bu test anne kanında eritrosit yüzyinde bulunan rh antijenine  karşı  antikor  bulunup bulunmadığını  gösterir . Her gebemize bebekte omurga kapanma kusurlarını önlemek amacı ile  günlük 400 microgram folik asit desteği başlanmalı . Yapılan  test sonuçlarına göre  D vitamini ve iyot takviyesine başlanabilir .

                11-14.HAFTALAR:

Anne değerlendirmesinde  genel durumu , beslenmesi , kilo artışı veya kaybı olup olmadığı , tansiyon değerleri  gözden geçirilir. Birçok hasta için  yorucu geçen ilk üçaydan  sonra anne adayının   kendini  nispeten daha iyi hissettiği  dönemdir . Genel yorgunluk hali,bulantı ve  kusmalar azalır, tansiyon değerleri  normale döner  ,  iştah artışının başladığı dönemdir .  Bu vizit fetüsün değerlendirilmesi açısından oldukça önemlidir .Gelişen bebeği  hem anatomik olarak artık değerlendirmek mümkündür  hem de bazı genetik hastalıkları açısından  tarama testlerinin uygulandığı dönemdir . Bu haftada yapılan fetal muayende fetüsün canlılığı , gelişiminin haftasına göre uygunluğu  ve anatomik değerlendimesi  yapılır.  Bazı santral sinir sistemi  anomalileri , ekstremite  anomalileri , karın ön duvarı kapanma defektleri   bu dönemde saptanabilir.  Ense saydamlığı ve burun kemiğinin oluşup oluşmadığına bakılır . Duktus venosus   ve uterin artre doppler değerlendirmeleri  yapılarbilir. Ailenin  isteği doğrultusunda , bebekte kromozomal anomali  riskini belirlemek   amacı ile  ikili  tarama testi veya   fetal DNA testleri yapılabilir. Kromozomal  anomali riski yüksek tespit edilen  hastalarda Koryon villüs  biopsisi   uygulanabilir .

16-18 HAFTALAR

Anne adayımız  artık bebeğin ilk hareketlerini hissetmeye  başlayabilir ( ilk gebeliklerde genellikle  19-20. Haftalarda ) . Gebemizin genel durumu  , tansiyon değerleri  kilo artışı  değerlendirilir.Bu haftada  demir   ve d vitamini desteğine başlanabilir .  Kromozomal anomali tarma testlerinden  üçlü / dörtlü test yapılabilir .  Fetal      büyüme  ve anatomi  bu dönemde  daha net değerlendirilebilir ,   risk grubundaki  hastalarda rahim ağzı uzunluğuna bakılarak erken doğum açısından risk olup olmadığı  tespit edilebilir. Tarama testlerinde kromozomal anomali açısından yüksek risk tespit edilen hastalarda , fetal  anomali varlığında , intrauterin enfeksiyon  şüphesi veya bazı kalıtsal  hastalıkların tespiti için amniosentez  gerektiğinde bu dönemde uygulanır.

20-22 HAFTALAR

Fetal  anatominin en iyi değerlendirildiği  dönem olup ayrıntı ultrasonografi yapılır . Santral sinir sistemi , omurga ,yüz, ekstremiteler , kalp , akciğer , gastrointestinal ve genitoüriner sistemler   değerlendirilr.  Anne adayı   genel durum ve tansiyon ölçümü  ile değerlendirilir. Demir eksikliği ve idrar yolu enfeksiyonu açısından  kan sayımı ve idrar tahlilleri tekrar edilir. Tetanoz aşısı uygulanır .

24-28 HAFTALAR

Plasentadan salgılanan hormonlar  glukoz metabolizmasını değiştirerek  bazı hastalarda  gebelik şekeri olarak bilinen duruma yol açabilir .  Kontrol altına  alınmadığında gebelik şekeri  erken doğum , ölü doğum , iri bebek , doğum travması , omuz  takılması ve brakial pleksus  hasarı  (kola giden sinirlerde  zedelneme)  gibi kötü sonuçlardan sorumludur. Bu amaçla gebelik şekerini tespit etmeye yönelik tüm gebelere  Şeker Yükleme Testi  yaptırmalarını tavsiye ediyoruz . Yüksek  kan şekeri değerleri tespit eidildiğinde düzenli  egzersiz ve diyabetik beslenme programı uygulanır ve kan şekeri  takip  edilir  . Fetal değerlendirmede  bebeğin haftasına göre gelişimi , amnion sıvı miktarı, plasnta lokalizasyonu , rahim ağzı uzunluğu değerlendirilir. Risk grubundaki hastalara  fetal doppler uygulanabilir. RH uygunsuzluğu olan hastalarda indirekt coombs  testi tekrar eidilir. Negatif ise ANTİ-d (annede antikor oluşturmayı engelleyen  immünglobülin) uygulanır .

32-36. HAFTALAR

Bu haftadan sonra  anne ve bebeğin değerlendirilmesi 2 haftada bir yapılır. Risk  grubundaki hastalar daha sık aralarla değerlendirilebilir .  Genel durum ,tansiyon ve ödem değerlendirmeleri oldukça önemlidir . Preeklampsi  ( gebelik zehirlenmesi ) olarak bilinen hipertansiyon, idrarda protein  kaçağı ve ödem ile seyreden   patolojik süreç genellikle bu haftalarda  bulgu verir ve  anne – bebek sağlığını ciddi bir şekilde tehtit eden bir patolojidir.  İdrar yolu enfeksiyonu ve protein tespiti açısından idrar tahlili tekrar edilir . Gebelikte fizyolojik kansızılık   durumunun derinleştiği dönemdir . Kan sayımı tekrar edilir. Ultrason ile fetal pozisyon , büyüme, hareket , amnion sıvısı miktarı , plasneta pozisyonu ve yapısı , gereğinde fetal doppler  yapılır. Risk grubundaki hastalarda NST   ile fetüsün iyilik hali  değerlendirilir.

36-40 HAFTALAR: son dönemeç , bebeğimiz dış ortamla buluşmaya nerdeyse  hazır .Bu dönemde  fetal pozisyon , tahmini fetal ağrırlık , gelen kısım , amnion sıvısı miktarı  , plasenta lokalizasyonu ve yapısına bakılır. Normal doğuma uygunluk açısından,  vajinal muayene ile anne pelvisi değerlendirilir . Doğum şekli belirlenir . Nst ile fetal iyilik hali  değerlendirilir.

   Fetal hareket    bebeğin iyilik halini gösteren en iyi belirteçlerden biridir.  Bu konuda fikir birliği olmasa da birçok bebek 2 saatte 10 hareketi  tamamlar . Anne  adayımızın  bebek hareketlerini  saymasını   ve doğum belirtileri açısından  takipte olması  gerekmektedir . Vajinal kanama , su gelişi ,  bebek  hareketlerinde azalma  fark ettiğinde doktoru ile ile iletişime geçmesi  önemlidir.

40-41. Haftalar

Gün aşımı olarak bilinen bu durumda    takip sıklığı artmaktadır .  Gereğinde değerlendirmeler haftada iki kez yapılabilir . 41. Haftanın sonunda veya  fetal iyilik halinin değerlendimesinde  bir anormallik tepit edildiğinde  doğum   başlatılabilir.